Nieprawidłowe smarowanie jest największą przyczyną przedwczesnych awarii łożysk i nawet najlepsze łożysko ulega nieuniknionym konsekwencjom, gdy jest nieprawidłowo smarowane. Smar jest uważany za podstawowy składnik łożyska, oprawy i uszczelnienia, dlatego wybór odpowiedniego smaru do łożyska jest podstawowym krokiem do zapewnienia wysokiej niezawodności i optymalnej żywotności.
Smar jest w zasadzie rodzajem oleju zmieszanego ze środkiem zagęszczającym, tworzącym bardziej lepką formę, dzięki czemu pozostają one na miejscu w łożysku i nie wyciekają. Smar jest używany głównie w zastosowaniach związanych z dużym obciążeniem, a jedną z jego głównych zalet jest zapewnienie stałego smarowania przez długi okres czasu bez konieczności monitorowania lub konserwacji.
Chociaż skład chemiczny smaru powinien być brany pod uwagę przy wyborze odpowiedniego smaru, nie jest to jedyny czynnik w określaniu jakości smaru.
Wybór smaru do łożysk
Smary do łożysk pomagają zapewnić płynną pracę i zmaksymalizować niezawodność nawet w najbardziej ekstremalnych warunkach. Pomagają one zapobiegać zanieczyszczeniu i tarciu łożyska, amortyzują wszelkie obciążenia udarowe i chronią przed korozją. Nie jest to jeden rozmiar dla wszystkich; dobór właściwego smaru zależy od rodzaju wykonywanego zastosowania i ma krytyczne znaczenie dla wydajności łożyska i osiągnięcia optymalnej trwałości eksploatacyjnej łożyska.
Według SKF, smar z mineralnym olejem bazowym i zagęszczaczem litowym jest odpowiedni w większości zastosowań wrzecion z łożyskami superprecyzyjnymi. Smary te dobrze przylegają do powierzchni łożysk i mogą być stosowane w aplikacjach o zakresie temperatur od -30 °C do 110 °C. W zastosowaniach, w których występują duże prędkości i wysokie temperatury lub gdzie wymagana jest długa żywotność, idealnym wyborem jest smar na bazie oleju syntetycznego.
Wreszcie, w przypadku łożysk kulkowych skośnych wzdłużnych do napędów śrubowych, w większości warunków pracy można stosować smar z estrowym lub mineralnym olejem bazowym i zagęszczaczem kompleksu wapniowego.
Istnieje kilka czynników, które przyczyniają się do prawidłowego smarowania, takich jak lepkość, temperatura, a także okresy dosmarowywania.
Lepkość
Lepkość jest jedną z najważniejszych właściwości środka smarnego. To właśnie ona określa grubość filmu smarowego w zależności od obciążenia, prędkości i stykających się powierzchni. Innymi słowy, poziom lepkości smaru zależy od prędkości i obciążenia łożysk. Kiedy prędkość łożyska wzrasta, lepkość musi być odpowiednio zmniejszona.
Nadmierna lepkość może prowadzić do nadmiernego wytwarzania ciepła i zwiększonego zużycia energii. Oba te czynniki są szkodliwe dla zdrowia łożyska i smaru. Im gorętsze łożysko pracuje, tym mniejsza staje się lepkość smaru, co powoduje jego zużycie i konieczność częstszego stosowania świeżego smaru. Gdy smar zostanie całkowicie wyczerpany, może to spowodować przedwczesne uszkodzenie łożyska.
Temperatura
W zależności od rodzaju użytego smaru, wszystkie one mają różne temperatury pracy. Jednak ogólnie rzecz biorąc, gdy smar jest używany w temperaturze, która jest niższa od jego progu, będzie on narażony na "głód", w wyniku którego smar staje się zbyt suchy i powoduje niewystarczające odpowietrzanie oleju. Innym problemem jest zwiększona wytrzymałość na ścinanie, w wyniku której smar staje się zbyt sztywny i nie chroni łożyska.
Kiedy smar jest wystawiony na działanie wysokiej temperatury, która przekracza jego próg, następuje jego "degradacja". Proces ten skutkuje szybkim wyciekiem oleju, zwiększonym utlenianiem i zwiększonym parowaniem, co jest niekorzystne i powoduje zmniejszenie sztywności smaru, który staje się zbyt miękki, aby dobrze działać.
Częstotliwość ponownego smarowania
Należy pamiętać, że stosowanie odpowiedniej ilości smaru w odpowiednich odstępach czasu jest równie ważne. Nadmierne lub niedostateczne smarowanie, jak również nieodpowiednie metody smarowania mogą skrócić żywotność łożyska.
Nadmierne smarowanie
Nałożenie zbyt dużej ilości smaru może prowadzić do nienormalnie wysokiej temperatury pracy i stwarza duże prawdopodobieństwo ryzyka gromadzenia się ciepła. Wolna przestrzeń wewnątrz łożyska ma zasadnicze znaczenie dla umożliwienia wypromieniowania ciepła z obszaru styku pomiędzy kulkami a bieżnią. W rezultacie zbyt duża ilość smaru może prowadzić do uszkodzenia uszczelek i przedwczesnej awarii łożyska.
Niewystarczające smarowanie
Z drugiej strony, użycie zbyt małej ilości smaru może również wpłynąć na żywotność łożyska. Nałożenie mniejszej niż zalecana ilości smaru może spowodować wzrost temperatury i kontaktu z metalem, uszkadzając łożysko poprzez ekstremalne zużycie. Skokowe wzrosty poziomu hałasu i wyższe niż normalnie odczyty temperatury są dobrymi wskazówkami, że łożysko jest niedostatecznie nasmarowane i mogą prowadzić do awarii łożyska.
Podczas gdy wybór odpowiedniego smaru jest kluczowy dla przedwczesnej awarii łożyska, niewłaściwa technika podczas obsługi smarownic jest również czynnikiem, który może przyczynić się do wczesnych awarii i często jest pomijany.
